Prof. Piotr Stepnowski laureatem Nagrody Naukowej Miasta Gdańska

Profesor Piotr Stepnowski z Uniwersytetu Gdańskiego, uznany światowy autorytet w zakresie badań i ochrony środowiska, został laureatem Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza za rok 2018 w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych.

To najważniejsze na Pomorzu naukowe wyróżnienie zostało przyznane Panu Profesorowi za „znaczący wkład w rozwój badań nad prognozowaniem, wykrywaniem i oceną negatywnych skutków pozostałości substancji leczniczych oraz cieczy jonowych w środowisku”. Laureatem nagrody w kategorii nauk humanistycznych i społecznych został Profesor Piotr Dominiak z Wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej . W tym roku nagrody zostaną przyznane po raz 31.

Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza, nazywana także Pomorskim Noblem, przyznawana jest od 1987 roku reprezentantom gdańskiego środowiska naukowego za wybitne osiągnięcia naukowe. Do tej pory, podczas 30 edycji, nagrodzono 45 wybitnych naukowców.

Uroczyste wręczenie nagród odbędzie się tradycyjnie w dniu urodzin Jana Heweliusza, 28 stycznia (poniedziałek), o godz. 12.00 w Ratuszu Głównego Miasta przy ul. Długiej w Gdańsku.

Prof. dr hab. Piotr Stepnowski (rocznik 1970) tytuł naukowy profesora uzyskał w wieku 39 lat. Swoją karierę naukową od początku związał z Uniwersytetem Gdańskim. Był m.in. Dziekanem Wydziału Chemii UG, a obecnie pełni funkcje Prorektora ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą.

Profesor Stepnowski jest światowym pionierem badań w zakresie wykrywania i oceny narażenia środowiskowego nietypowych zanieczyszczeń chemicznych, takich jak pozostałości leków czy tzw. cieczy jonowych – nowoczesnych rozpuszczalników przemysłowych. Szczególnym uznaniem cieszy się jego wkład w poznanie skutków, jakie wywołują tego typu substancje na organizmy żywe zamieszkujące ekosystemy wodne oraz badania nad ich oddziaływaniem z glebami i osadami dennymi. Wyniki jego badań stały się m.in. podstawą zupełnie nowego podejścia do projektowania rozpuszczalników z grupy cieczy jonowych w celu uzyskania ich niższej toksyczności i zwiększonej podatności na degradację. Badania substancji leczniczych w glebach z kolei, dowiodły realnego zagrożenia skażenia wód gruntowych tymi substancjami.

Jako pierwszy na świecie opracował i wdrożył kilkanaście oryginalnych metod analizy składników cieczy jonowych, które są dziś światowym kanonem analityki tych nowoczesnych rozpuszczalników. To właśnie metody Profesora Stepnowskiego są obecnie powszechnie wykorzystywane przez laboratoria naukowe i przemysłowe na całym świecie do analizy cieczy jonowych oraz produktów ich przemian i rozpadu. 

Nie do przecenienia są także jego pionierskie osiągnięcia w zakresie poszukiwania nowych metod pomiarów śladowych ilości farmaceutyków w próbkach środowiskowych (leki weterynaryjne, leki hormonalne, niesteroidowe leki przeciwzapalne i in.) i ich zastosowania do pomiarów w  środowisku. Jego badania w tym zakresie dowiodły obecności tych substancji nie tylko w ściekach komunalnych, ale także w wodach strefy przybrzeżnej Morza Bałtyckiego, czy w wybranych glebach i w wodach głębinowych. Badania prowadzone w zespole Profesora Stepnowskiego wprowadziły także do kanonu literatury światowej wiele nowych informacji na temat efektów biologicznych oraz toksyczności i ekotoksyczności substancji leczniczych obecnych w środowisku.

Współpracuje z szerokim gronem naukowców, także z ośrodków zagranicznych, m.in. z Niemiec, Francji czy Portugalii. Jest autorem i współautorem ponad dwustu naukowych artykułów, opublikowanych w uznanych międzynarodowych czasopismach naukowych, podręczników akademickich, a także redaktorem naukowych monografii.  Prace prof. Stepnowskiego były cytowane blisko sześć tysięcy razy, a wartość tzw. Indeksu Hirscha, który służy ustaleniu znaczenia całego dorobku danego autora, wynosi 42, co stawia prof. Piotra Stepnowskiego w ścisłej czołówce polskich naukowców. Był opiekunem ponad pięćdziesięciu prac magisterskich oraz promotorem 11 doktoratów.

Pełnił i pełni wiele ważnych funkcji w organizacjach  społecznych i samorządowych związanych z ochroną środowiska. Był m.in. przedstawicielem RP w zespole Programowania Wspólnych Badań Unii Europejskiej w zakresie zmian klimatu. Pełnił funkcję Prezesa Polskiego Klubu Ekologicznego w Gdańsku, był także inicjatorem powstania i pierwszym dyrektorem Instytutu Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka UG. Od 15 lat jest reprezentantem Miasta Gdańsk w Zarządzie Agencji Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej, którym kieruje od 2008 roku.