Quo vadis Ophrys apifera?
Artykuł pt. Climate change-driven northward expansion of the mediterranean orchid Ophrys apifera from genetic and ecological perspectives został opublikowany w Scientific Reports https://www.nature.com/articles/s41598-025-15167-6.
Autorami pracy są badacze naszego Wydziału - dr Aleksandra Naczk (Katedra Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody) i dr hab. Marcin Górniak (Katedra Genetyki Ewolucyjnej i Biosystematyki, a także dr Marcin Wilhelm, dr Anna Kalinka, dr hab. Magdalena Achrem, prof. US (Uniwersytet Szczeciński), prof. dr hab. Marta Kolanowska (Uniwersytet Łódzki), dr hab. Anna Jakubska-Busse, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski), dr hab. Piotr Androsiuk, prof. UWM (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski) oraz dr Magdalena Zarzycka (Stowarzyszenie Pluma Verde).
Ophrys apifera, powszechnie znany jako storczyk pszczeli, jest gatunkiem, który w ostatnich latach rozszerza swój zasięg w kierunku północnym. Niniejsze badanie koncentruje się na jego występowaniu w Polsce i analizuje możliwe przyczyny jego ekspansji, w tym zmiany klimatu, zdolność do autogamii i różnorodność genetyczną nowych populacji. Analizy genetyczne z wykorzystaniem markerów jądrowego i plastydowego DNA wykazały niską zmienność genetyczną w polskich populacjach, prawdopodobnie z powodu efektu założyciela i wąskiego gardła oraz autogamicznej strategii reprodukcyjnej tego gatunku. Analiza STRUCTURE zidentyfikowała trzy klastry genetyczne. Różnorodność haplotypów była ograniczona, a większość populacji była zdominowana przez jeden haplotyp. Potwierdza to scenariusz niedawnej kolonizacji poprzez rozprzestrzenianie nasion na duże odległości. Modelowanie niszy ekologicznej wykazało, że podczas gdy zasięg O. apifera będzie nadal rozszerzać się w północnej i środkowej Europie, to - z powodu rosnących temperatur - przewiduje się utratę jego siedlisk w południowej i zachodniej części zasięgu. Otrzymane wyniki podkreślają znaczenie monitorowania zmienności genetycznej w nowo powstałych populacjach i dalszych badań nad zmianami klimatycznymi wpływającymi na zasięg występowania O. apifera.
