Teresa Kentzer

Dnia 13 lutego 1992 r., wskutek tragicznego wypadku drogowego, dobiegło końca pracowite i owocne dla nauki życie Prof. Dr hab. Teresy Kentzer.

Teresa Kentzer urodziła się 26 września 1930 r. w Bratianie, pow. Nowe Miasto. Do 1939 roku mieszkała wraz z rodzicami w Chełmnie, gdzie ukończyła dwie klasy szkoły podstawowej. Po wysiedleniu z Chełmna zamieszkała z matką w Toruniu, kontynuując naukę w ramach tajnego nauczania. W 1946 r. rozpoczęła naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Królowej Jadwigi w Toruniu. Studia botaniczne odbyła na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu M.Kopernika w Toruniu, uzyskując w 1953 r. dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia. W tym samym roku rozpoczęła pracę naukowo-dydaktyczną w UMK w Toruniu, gdzie została zaangażowana na stanowisko asystenta w nowo tworzącej się, pod kierunkiem prof. Dr Mariana Michniewicza, Katedrze Fizjologii Roślin. Pełniąc funkcję asystenta kontynuowała studia stopnia jednolitego, uzyskując w 1956 r. stopień magistra botaniki.

W latach 1953-1959 T.Kentzer prowadziła prace badawcze dotyczące właściwości fizjologicznych regulatorów wzrostu i ich roli w ontogenezie roślin, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji tych związków w procesie jaryzacji pszenicy. Zagadnieniu temu została poświęcona rozprawa doktorska zatytułowana Dynamika regulatorów wzrostu w procesie jaryzacji nasion pszenicy ozimej Leszczyńska wczesna (Triticum vulgareL.), którą obroniła w 1959 r., uzyskując stopień doktora nauk przyrodniczych.

W okresie od 1960 do 1968 r. pracując na stanowisku adiunkta W Katedrze Fizjologii Roślin UMK w Toruniu, kontynuowała prace dotyczące jaryzacji oraz rozpoczęła badania spoczynku nasion, a zwłaszcza problemu ich stratyfikacji. Celem prowadzonych doświadczeń było porównanie sposobu działania niskiej temperatury, niezbędnej dla prawidłowego przebiegu tych procesów. Uzyskane wyniki wykazały, że w obu przypadkach efekt działania niskiej temperatury się poprzez zmiany w składzie endogennych stymulatorów i inhibitorów wzrostu. W 1966r, po przedstawieniu rozprawy habilitacyjnej zatytułowanej Studia nad rolą endogennych giberelin w procesie jaryzacji i stratyfikacji, uzyskała stopień naukowy doktora habilitowanego.

Teresa Kentzer, jako docent etatowy w UMK w Toruniu, rozpoczęła w 1970 r. pracę w Uniwersytecie Gdańskim podejmując trudne i odpowiedzialne zadanie zorganizowania od podstaw Zakładu (obecnie Katedry) Fizjologii Roślin w Instytucie Biologii UG. W latach 1970-1974, poza kierowaniem Zakładem Fizjologii Roślin, pełniła funkcję organizującego się Zakładu Fizjologii Zwierząt UG. Przeniesienie z dniem 01.10.1970 r. na stałe do Uniwersytetu Gdańskiego spowodowało pewną zmianę w profilu prac badawczych. Oprócz kontynuowanego problemu dotyczącego hormonalnej regulacji spoczynku nasion, Prof. Kentzer, uwzględniając potrzeby regionu, podjęła nowy kierunek badań dotyczący fizjologii wzrostu i rozwoju glonów bałtyckich. W toku badań nad spoczynkiem stwierdziła, że zarówno proces przechodzenia nasion w stan spoczynku, jak i jego znoszenie ma charakter wielofazowy i podlega interakcji różnych substancji hormonalnych wykazujących określoną sukcesję w swym działaniu, charakterystyczną dla poszczególnych faz tego procesu. Badania dotyczące fizjologii glonów bałtyckich były w pracy naukowej Prof. Kentzer kierunkiem szczególnie godnym podkreślenia, ponieważ były to studia pionierskie, wymagające pokonania szeregu trudności technicznych i opracowania oryginalnej metodyki. Sukcesem Prof. Kentzer i jej zespołu było opracowanie metody sterylnej hodowli widlika i morszczynu, określenie zdolności regeneracyjnych i tempa wzrostu tych organizmów, a także roli regulatorów wzrostu w tych procesach. Prace te miały pewien aspekt praktyczny. Wykazanie małej intensywności wzrostu widlika spowodowało wydanie przez Gdański Urząd Morski zakazu dalszego odławiania tego glonu z Zatoki Puckiej dla celów przemysłowych, ponieważ działanie to zagrażało zaburzeniem naturalnej równowagi ekologicznej.

W roku 1978 Teresa Kentzer otrzymuje nominację na profesora nadzwyczajnego nauk przyrodniczych. Po uzyskaniu tytułu profesora, wiodącym problemem w jej badaniach stają się zagadnienia regulacji wzrostu glonów. W efekcie tych prac wykazała, że u glonów, zarówno wielo- jak i jednokomórkowych, występuja podobnie jak u roślin wyższych, substancje hormonalne. Związki te, wydzielane przez glony do środowiska, mogą pełnić istotną funkcję czynnika ekologicznego. Innym aspektem Jej działalności naukowej były badania skutków oddziaływania zanieczyszczeń ropopochodnych na procesy wzrostowo-rozwojowe glonów.

Jako kierownik Katedry Fizjologii Roslin UG Prof. Teresa Kentzer była przez wiele lat koordynatorem jednego z tematów badawczych prowadzonych w ramach problemu węzłowego 09.1.7.7.4., problemu międzyresortowego MR I/15 pt. "Podstawy bioprodukcji, ochrony środowiska morskiego oraz prognoz oceanograficzno-meteorologicznych". Dorobek naukowy Prof. Kentzer obejmuje łącznie 48 publikacji, liczne referaty prezentowane na sympozjach i konferencjach oraz międzynarodowych, recenzje artykułów naukowych i ekspertyzy. Ponadto była promotorem 5 przewodów doktorskich oraz recenzentem 15 prac doktorskich i 2 rozpraw habilitacyjnych. Recenzowała także dorobek naukowych 3 samodzielnych pracowników nauki w związku z ich awansem na stanowisko profesora.

Wiele czasu i wysiłku poświęcała Prof. Kentzer działalności dydaktyczno-wychowawczej. Podczas pobytu w UMK w Toruniu prowadziła wykłady kursowe, ćwiczenia, seminaria oraz wykłady monograficzne na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych. W okresie pracy w Uniwersytecie Gdańskim zorganizowała całość zajęć z fizjologii roślin dla kierunku biologii i oceanografii biologicznej. Była promotorem 137 prac magisterskich. Z tej liczby wiele osób pracuje aktualnie w uczelniach wyższych na stanowiskach naukowych. Jej działalność pedagogiczna, poprzez wieloletnią pracę w Państwowej Komisji Egzaminów Kwalifikacyjnych dla Nauczycieli, obejmowała także nauczycieli szkół średnich.

Prof. Teresa Kentzer brała czynny udział w pracach stowarzyszeń naukowych, komitetów i komisji naukowych oraz organizacji społecznych. Była członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Komitetu Badań Morza PAN, Rady Redakcyjnej czasopism Oceanologia, Studia i Materiały Oceanologiczne, Acta Societatis Botanicorum Poloniae, Rady Naukowej Instytutu Oceanologii PAN, Rady Naukowej Centrum Biologii Morza PAN, Komitetu Narodowego ds. Badania Oceanóe SCOR, Komitetu Fizjologii, Genetyki i Biochemii Roślin PAN, Rektorskiej Komisji Bibliotecznej, Komisji Wydziałowej ds. Współpracy z Zagranicą oraz Towarzystwa Przyjaciół Sopotu. W latach 1972-1975 pełniła funkcję Zastępcy Dyrektora Instytutu Biologii UG. Za swe wybitne zasługi w pracy naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odznaczenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaka Zasłużony Pracownik Morza oraz wyróżniona Nagrodą II i III stopnia Ministra Nauki , Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a także licznymi nagrodami Rektorów UMK w Toruniu i Uniwersytetu Gdańskiego.

Życie i praca Prof. Teresy Kentzer dobiegły końca tuż przed osiągnięciem pełni kariery zawodowej. Tragiczna śmierć przerwała bowiem postępowanie Komisji w sprawie powołania Jej na stanowisko profesora zwyczajnego.

W dniu 20.02.1992 r na Mszy św. żałobnej, a następnie na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie żegnało Profesor Teresę Kentzer liczne grono uczestników uroczystości pogrzebowych. Będziemy Ją pamiętać jako osobę spokojną, skromną , wyrozumiałą, życzliwą i całkowicie oddaną pracy.
 

Krystyna Burkiewicz

Osoby chcące zamieścić na tej stronie teksty poświęcone Pani Profesor, proszone są o nadsyłanie materiałów na mój adres